Чингис хаан дайснаа ч нөхрөө ч үнэлж чаддаг байсан нь одоо ч түүнийг алдаршуулж байдаг.Тухайлбал анд нөхөр Жамухаа өршөөж байгаа, өөрийг нь алахаар харваж байснаа зоригтой өчиж байсан Зэв, бас Тоорил хааны тухай хэлсэн үг цаашилбал түүний их цэргийг нэг биш удаа тогтоож өөрөө ч ухаантай зоригтойгоо харуулж чадсан Сартуулын Мухамед шахын хүү Желал Ад Дин зэргийг нэрлэж болно. Үүн дотроос мулгуу шахын угсаа залгамжлагч тухайн үеийнхээ ордны хуйвалдаанаар хаан ширээ өвлөх эрхээ алдаж байсан түүний зөвөлгөө ухаалаг цэргийн бодлогыг Хорезмын хаант улс хэрэгжүүлсэн бол түүх ямар байхыг хэнч мэдэхгүй биз дээ.Ордны хуйвалдаан эв нэгдэлгүйгээсээ болж нэгдсэн цэргийн хүчнийг монголчуудын эсрэг хөдөлгөөгүйгээс Сартуулын хот тосгодууд хэдий их эсэргүйцэж байсан болов ч тэсэж чадах боломж байсангүй.Тухайн үедээ бас томоохон газар нутагтай (хуучнаар ЗХУ гэж байх үеийн Дундад Азийн улсууд болох Туркменистан Азербайжан Узбекстан зэрэг нилээд хэдэн орны нутаг дэвсгэр хамаарч байсан) лалын хөгжиж цэцэглэж байсан хаант улс Чингис хааны гадагшаа хийсэн дайнуудын хамгийн хүндэд тооцогдож байсан санагддаг юм.Эсэргүйцэж боссон болгоныг ямар гай гамшиг хүлээж байгааг анх энд л мэдрүүлж бас бууж өгч дагасан нь хаант улсын нөмөр нөөлөг болгоныг хүртэж болохыг аугаа их хаан дэлхийн дайдад сонсгож бүхнийг чичрүүлж байлаа.Харин энэ дайнд Чингис хааны хэдий дайсан нь болов ч хүндлэлийг хүлээсэн хүн бол Желал ад дин байсан аж.Желал ад дин улс орноо удирдах чадваргүй болсон эцгээсээ хаан ширээгий нь авсан цагаасаа эхлэн монголын цэрэгт хүчтэй эсэргүйцэл үзүүлж байсан болов ч хамгийн сүүлд 1221 онд Инд мөрний эрэгт болсон тулалдаанд бүрэн ялагдаж дахин сэхээгүй бөгөөд сүүлд Чингис хааныг нас барснаас хойш 1231 онд нас барсан гэдэг.Ер нь дайн байлдаан хэдий харгис хэрцгий өрөвдөх хайрлах гэдгийг үгүйсгдэг болов ч бас өөрийн хуультай бөгөөд эр зориг цэрэг эрийн хатуужилийг үе үеийн жанжид үнэлж дайснаа ч хүндэтгэж ирсэн сайхан жишээ олон байдаг.Аугаа их орны дайны эхний үе буюу Буг голын эрэг дээр байдаг Брестын цайзыг хамгаалж байсан зөвлөлтийн цэргүүд(энэ хил дээр зөвхөн явган цэргийн корпус,хилийн хороо застав зэрэг л байсан)Германы аймшигтай ширүүн довтолгооныг санаанд оромгүй байдлаар эсэргүйцэж бүр нутгын гүн рүү фронт шилжсэн байхад хүртэл германы цэрэгт хохирол учруулж байсан тухай баримт байдаг.Би одоо нэрийг нь мартчихаж (Бүртгэлгүй хүн) ч билүү нэг тийм зохиол манайд хэвлэгдэж байсан Тэр номонд Брестийн цайзыг хамгаалж байсан нэр нь үл мэдэгдэх залуу офицерын тухай гардаг юм.Тэрээр ганцаараа олон сар тулалдаж олон германчуудыг устгасаныхаа дараа аргагүйн эрхэнд олзлогддог бөгөөд түүнийг олзлогдож байх үед Германы цэргийн генерал эр цэргийн ёсоор хүндэтгэл үзүүлж байсан тухай бодит баримт байдаг юм байна лээ.Дайснаа үзэн ядаж бас үнэлж чаддаг хүмүүс амьдрал дээр алдаа бага гаргадаг биз дээ(Дээрх зурагт Желал ад дины Монголын цэрэгтэй тулалдаж байгааг дүрсэлсэн байна)
No comments:
Post a Comment